เข้าใจมะเร็งตับ
โรคมะเร็งตับปฐมภูมิชนิดที่พบบ่อยที่สุดในผู้ใหญ่ คือ มะเร็งเซลล์ตับ(hepatocellularcarcinoma, HCC)
โรคมะเร็งตับปฐมภูมิ หมายถึง มะเร็งที่มีจุดกำเนิดในตับ
ข้อมูลในหน้านี้อาจช่วยให้ท่านเข้าใจเกี่ยวกับการวินิจฉัยโรคมะเร็งตับที่ท่านเป็นอยู่ได้ดียิ่งขึ้น การเตรียมตัวให้พร้อมอาจช่วยในการตัดสินใจในเรื่องที่สำคัญร่วมกับแพทย์ของท่าน
โรคมะเร็งตับ
คืออะไร
โรคมะเร็งตับเป็นโรคซึ่งเซลล์เนื้อร้าย (มะเร็ง) ก่อตัวขึ้นในเนื้อเยื่อของตับ ตับเป็นอวัยวะที่มีขนาดใหญ่ที่สุดอวัยวะหนึ่งในร่างกาย ตับแบ่งออกเป็น 2 กลีบ (lobes) และอยู่ที่ฝั่งขวาบนของช่องท้องภายในซี่โครง ตับมีหน้าที่สำคัญ 3 ประการ ได้แก่
- กรองสารที่เป็นอันตรายออกจากเลือด เพื่อขับสารเหล่านั้นออกจากร่างกายทางอุจจาระและปัสสาวะ
- ผลิตนํ้าดีเพื่อช่วยในการย่อยไขมันที่มาจากอาหาร
- สะสมไกลโคเจน (นํ้าตาล) ซึ่งร่างกายใช้เป็นพลังงาน
ในหน้านี้จะให้ข้อมูลเกี่ยวกับมะเร็ง ที่มีจุดกำเนิดในตับ (มะเร็งตับปฐมภูมิ) โดยในส่วนนี้จะไม่กล่าวถึงมะเร็งที่มีจุดกำเนิดในส่วนอื่นๆ ของร่างกายและแพร่กระจายมาที่ตับ (มะเร็งตับทุติยภูมิ)
ระยะต่างๆ ของโรคมะเร็งตับ
ข้อมูลจากสถาบันมะเร็งแห่งชาติ ประเทศสหรัฐอเมริกา (National Cancer Institute, NCI)
ข้อมูลด้านล่างนี้อิงจากข้อมูลต้นฉบับที่ตีพิมพ์เผยแพร่โดยสถาบันมะเร็งแห่งชาติ ประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นหน่วยงานหลักของรัฐบาลด้านการวิจัยเกี่ยวกับโรคมะเร็ง ระบบการแบ่งระยะสำหรับโรคมะเร็งตับมีอยู่หลายประเภท และแพทย์ทุกท่านอาจไม่ได้ใช้ระบบเดียวกัน ระบบการแบ่งระยะที่ใช้บ่อย คือ ระบบของคณะกรรมการโรคมะเร็งแห่งชาติอเมริกา (American Joint Committee on Cancer, AJCC) และระบบของคลินิก โรคมะเร็งตับบาร์เซโลนา (Barcelona Clinic Liver Cancer, BCLC)
ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ด้านล่างและรับข้อมูลที่อาจมีประโยชน์ระหว่างการสนทนากับแพทย์ของท่านในครั้งถัดไป
ระบบการแบ่งระยะของคณะกรรมการโรคมะเร็งแห่งชาติอเมริกา (American Joint Committee on Cancer, AJCC)
ระบบการแบ่งระยะของคณะกรรมการโรคมะเร็งแห่งชาติอเมริกาเป็นระบบที่ใช้จัดประเภทการแพร่กระจายของโรคมะเร็งตับ ที่นิยมใช้มากที่สุดในสหรัฐอเมริกา โดยแบ่งออกเป็น 4 ระยะ (stage) ตั้งแต่ระยะที่ 1 ถึง 4 โดยระยะที่ 4 เป็นระยะที่รุนแรงที่สุด
ระยะที่ 1 แบ่งออกเป็นระยะที่ 1A และ 1B
ระยะที่ 1A
- มีเนื้องอก 1 ก้อนที่มีขนาด 2 เซนติเมตรหรือเล็กกว่า ซึ่งยังไม่ได้เจริญเติบโต เข้าไปในหลอดเลือด
- มะเร็งยังไม่ได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียงหรือตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
ในระยะที่ 1B
- มีเนื้องอก 1 ก้อนที่มีขนาดใหญ่กว่า 2 เซนติเมตร ซึ่งยังไม่ได้เจริญเติบโตเข้าไปในหลอดเลือด
- มะเร็งยังไม่ได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียงหรือตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
ระยะที่ 2
- มีเนื้องอก 1 ก้อนที่มีขนาดใหญ่กว่า 2 เซนติเมตร ซึ่งได้เจริญเติบโตเข้าไปในหลอดเลือด
- มะเร็งยังไม่ได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียงหรือตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
หรือระยะที่ 2 อาจจะเป็น
- มีเนื้องอก 1 ก้อนที่มีขนาดใหญ่กว่า 2 เซนติเมตร ซึ่งยังไม่ได้เจริญเติบโตเข้าไปในหลอดเลือด
- มะเร็งยังไม่ได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียงหรือตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
ระยะที่ 3 แบ่งออกเป็นระยะที่ 3A และ 3B
ในระยะที่ 3A
- มีเนื้องอกหลายก้อน โดยมีเนื้องอกอย่างน้อย 1 ก้อนที่มีขนาดใหญ่กว่า 5 เซนติเมตร
- มะเร็งยังไม่ได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียงหรือตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
ในระยะที่ 3B
- มีเนื้องอกที่มีขนาดใดๆ อย่างน้อย 1 ก้อน และตรวจพบมะเร็ง :
- ในหลอดเลือดดำหลักรอบๆ ตับ (หลอดเลือดดำพอร์ทัลหรือหลอดเลือดดำตับ) หรือ
- ในอวัยวะใกล้เคียงที่ไม่ใช่ถุงนํ้าดี หรือ
- ในชั้นนอกของตับ (เยื่อบุที่หุ้มผิวด้านนอกของอวัยวะภายในช่องท้อง)
- มะเร็งยังไม่ได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียงหรือตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
ระยะที่ 4 แบ่งออกเป็นระยะที่ 4A และ 4B
ในระยะที่ 4A
- ในระยะที่ 4A มีเนื้องอกที่มีขนาดใดๆ อย่างน้อย 1 ก้อน และมะเร็งได้แพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียง แต่ยังไม่แพร่กระจายไปยังตำแหน่งที่อยู่ห่างออกไป
ในระยะที่ 4B
- มีเนื้องอกที่มีขนาดใดๆ อย่างน้อย 1 ก้อน และมะเร็งอาจแพร่กระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองที่อยู่ใกล้เคียง มะเร็ง ได้แพร่กระจายไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกาย เช่น กระดูกหรือปอด
ระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนา (Barcelona Clinic Liver Cancer, BCLC)
ระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนาได้ถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลาย ระบบนี้ใช้ในการคาดการณ์โอกาสในการหายจากโรคของผู้ป่วยและใช้เพื่อวางแผนการรักษา โดยอิงจากข้อมูลต่อไปนี้
- มะเร็งได้แพร่กระจายภายในตับหรือไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกายแล้วหรือไม่
- ตับทำงานได้ดีเพียงใด
- สุขภาพและความเป็นอยู่โดยทั่วไปของผู้ป่วย
- อาการต่างๆ ที่มีสาเหตุมาจากโรคมะเร็ง
ระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนามีอยู่ 5 ระยะดังต่อไปนี้
- ระยะที่ 0: ระยะแรกสุด
- ระยะที่ A: ระยะเริ่มต้น
- ระยะที่ B: ระยะกลาง
- ระยะที่ C: ระยะลุกลาม
- ระยะที่ D: ระยะสุดท้าย
กลุ่มต่อไปนี้ใช้สำหรับวางแผนการรักษา
ระยะที่ 0, A และ B ตามระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนา
- จะให้การรักษาเพื่อให้หายขาดจากโรคมะเร็งระยะที่ 0, A และ B ตามระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนา
ระยะที่ C และ D ตามระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนา
- จะให้การรักษาเพื่อบรรเทาอาการที่เกิดจากโรคมะเร็งตับ และเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยสำหรับโรคมะเร็งระยะที่ C และ D ตามระบบการแบ่งระยะของคลินิกโรคมะเร็งตับบาร์เซโลนา โดยการรักษาไม่น่าจะสามารถรักษามะเร็งให้หายขาดได้
บทความอื่นๆ
TH-HCC-00001 10/2023
ความร่วมมือ
