การตรวจสแกน
ประเภทต่างๆ เพื่อตรวจวินิจฉัยโรคมะเร็ง
ทำความรู้จักกับการตรวจสแกนประเภทต่างๆ
ที่ท่านอาจได้รับตลอดการรักษา
เมื่อท่านได้รับการตรวจพบว่าท่านเป็นโรคมะเร็งท่านอาจได้รับการตรวจสแกนเพื่อถ่ายภาพเช่น เอ็มอาร์ไอสแกน (magnetic resonance imaging scan, MRI scan) หรือซีทีสแกน (computed tomography scan, CT scan) โดยท่านมีแนวโน้มที่จะได้รับการตรวจสแกนบ่อยครั้งขึ้นตลอดการรักษาของท่าน การตรวจจะช่วยให้แพทย์ของท่านเห็นว่ากำลังเกิดอะไรขึ้นในร่างกายของท่าน
ตรวจมะเร็ง ด้วยการสแกน และการเตรียมตัวก่อนตรวจ
การตรวจมะเร็งด้วยการสแกน เช่น เอ็มอาร์ไอสแกน (magnetic resonance imaging scan, MRI scan) หรือซีทีสแกน (computed tomography scan, CT scan) มักถูกใช้เพื่อประกอบการวินิจฉัยโรคมะเร็งและการรักษามะเร็ง โดยแพทย์อาจสั่งให้มีการตรวจสแกนบ่อยมากขึ้นตลอดการรักษาของท่าน
เป้าหมายของการตรวจมะเร็งด้วยการตรวจแสกน
แพทย์ของท่านอาจใช้การตรวจสแกนเพื่อถ่ายภาพระหว่างการวินิจฉัยและการรักษาโรคเพื่อจุดประสงค์ดังต่อไปนี้
• ตรวจคัดกรองมะเร็งในระยะเริ่มต้น
• ช่วยตรวจหาเนื้องอก (การเจริญเติบที่ผิดปกติ ก้อนเนื้อ หรือก้อนนูน) ในร่างกาย
• ตรวจวินิจฉัยระยะของโรคมะเร็ง
• ช่วยแพทย์ในการเลือกแผนการรักษาของท่าน
• ช่วยแสดงให้เห็นว่าเนื้องอกมีการเปลี่ยนแปลงระหว่าง การรักษาหรือไม่ เพื่อช่วยให้แพทย์ทราบว่าการรักษาได้ผลหรือไม่
• ดูว่าโรคมะเร็งกลับมาเป็นซํ้าหลังการรักษาหรือไม่
ประเภทของการตรวจมะเร็ง
ด้วยการสแกนเพื่อถ่ายภาพ
แพทย์อาจใช้การตรวจสแกนเพื่อถ่ายภาพหลายประเภทเพื่อช่วยเลือกแผนการรักษาให้แก่ท่าน การตรวจสแกนเพื่อถ่ายภาพที่ใช้บ่อยสำหรับการตรวจคัดกรองมะเร็งและวินิจฉัยโรคมะเร็ง ได้แก่
• เอ็มอาร์ไอสแกน (Magnetic Resonance Imaging; MRI)
• ซีทีสแกน (Computed Tomography Scan; CT scan)
• เพท/ซีทีสแกน (Positron Emission Tomography; PET/CT scan)
หลังจากที่ได้รับการตรวจมะเร็งแล้ว รังสีแพทย์จะอ่านผลและส่งผลการตรวจให้แพทย์ของท่าน
การตรวจด้วยการถ่ายภาพยังอาจรวมถึง การตรวจเอกซเรย์ การตรวจอัลตราซาวด์ การตรวจแมมโมแกรม การตรวจสแกนร่างกายทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์ และการตรวจอื่นๆ อีกหลายประเภท
เอ็มอาร์ไอสแกน (MRI scan)
เอ็มอาร์ไอสแกนใช้แม่เหล็กกำลังสูงเพื่อถ่ายภาพรายละเอียดภายในร่างกายของท่าน
ซีทีสแกน (CT scan)
ซีทีสแกนมีชื่อเรียกอีกอย่างว่า แคทสแกน (CAT scan) ใช้รังสีเอกซ์ถ่ายภาพจากมุมต่างๆ เพื่อสร้างภาพ 3 มิติของร่างกาย
เพทสแกน หรือเพท/ซีทีสแกน (PET/ CT scan)
เพทสแกนใช้สารเภสัชรังสีซึ่งมีโมเลกุลคล้ายคลึงกับนํ้าตาลกลูโคส บางครั้งเรียกว่า สารตามรอย ฉีดเข้าไปในร่างกายเพื่อตรวจหาและวินิจฉัยการแพร่กระจายของมะเร็งในร่างกาย สารตามรอยจะทำให้เซลล์มะเร็งมีลักษณะสว่างกว่าเซลล์ปกติเมื่อถ่ายภาพด้วยเครื่องสแกน
เพท/ซีทีสแกนเป็นการใช้เพทสแกนร่วมกับซีทีสแกนเพื่อให้เห็นรายละเอียดมากขึ้น ซึ่งจะช่วยในการระบุตำแหน่งที่แน่ชัดของเนื้องอก
ตัวอย่างคำถามเกี่ยวกับการตรวจมะเร็งที่ควรสอบถามแพทย์
• หลังการรักษามะเร็งจะต้องทำการตรวจติดตามผลบ่อยเพียงใด
• การตรวจประเภทใดที่อาจสามารถตรวจพบการกลับมาเป็นซํ้าของโรคมะเร็ง
• มีการตรวจอื่นๆ อีกหรือไม่ ที่อาจจำเป็นเพื่อช่วยในการตัดสินใจเกี่ยวกับขั้นตอนถัดไปในการรักษา
การเตรียมตัวเข้ารับการตรวจสแกนและการฟังผลการตรวจ
หลายคนอาจมีความวิตกกังวลก่อนฟังผลการตรวจสแกน การเตรียมตัวที่ดีก่อนเข้ารับการตรวจและขณะรอฟังผลการตรวจอาจช่วยคลายความกังวลก่อนการตรวจคัดกรองมะเร็งได้ โดยคำแนะนำในการเตรียมตัว มีดังนี้
ก่อนการตรวจสแกน ท่านอาจมีความคิดวิตกกังวลไปต่างๆ นานา ตัวอย่างเช่น “ฉันควรแต่งกายอย่างไร” และ “จะรู้สึกอย่างไร” ท่านควรได้รับคำแนะนำจากทีมดูแลสุขภาพก่อนการนัดหมาย โปรดอ่านคำแนะนำด้านล่างนี้ เพื่อช่วยให้ท่านรู้สึกพร้อม
วางแผนสำหรับการฟังการตรวจของท่าน
พูดคุยกับแพทย์ของท่านก่อนการตรวจมะเร็งเพื่อหาข้อมูลว่า ตรวจมะเร็ง กี่ วัน รู้ผล และจะได้รับผลการตรวจด้วยวิธีใด
ตัวอย่างเช่น แพทย์บางท่านอาจจำเป็นต้องนัดหมายให้ท่านมาฟังผลการตรวจในขณะที่แพทย์ท่านอื่นอาจแจ้งผลการตรวจผ่านทางโทรศัพท์
โทรติดต่อศูนย์ตรวจสแกนก่อนเข้ารับการตรวจ
หากท่านมีคำถามเกี่ยวกับขั้นตอนที่จะเกิดขึ้นระหว่างการตรวจสแกน ให้โทรสอบถามเจ้าหน้าที่ของศูนย์ตรวจสแกนที่ท่านจะเข้ารับการตรวจสแกน เจ้าหน้าที่จะอธิบายขั้นตอนแก่ท่าน
หลีกเลี่ยงการสวมใส่สิ่งที่เป็นโลหะ
โลหะสามารถส่งผลกระทบต่อการตรวจสแกนเพื่อถ่ายภาพได้ โดยทั่วไป ในขณะที่ท่านแต่งตัว อย่าสวมสิ่งใดๆ ที่เป็นโลหะ เช่น เครื่องประดับ กิ๊บติดผม หรือเสื้อผ้าที่มีซิป
สอบถามเกี่ยวกับการรับประทานอาหารและเครื่องดื่มก่อนเข้ารับการตรวจ
บางครั้ง แพทย์ของท่านจะแจ้งให้ท่านทราบว่า จะต้องงดอาหารและเครื่องดื่มในช่วงระยะเวลาหนึ่งก่อนเข้ารับการตรวจสแกน โปรดสอบถามแพทย์ของท่านว่า ต้องงดอาหารและเครื่องดื่มล่วงหน้าก่อนการตรวจคัดกรองมะเร็งหรือไม่
การเตรียมพร้อมสำหรับการตรวจมะเร็งและการอยู่ในเครื่องสแกนอาจทำให้เกิดความวิตกกังวลเพิ่มเติม ปฏิบัติตามคำแนะนำด้านล่างนี้เพื่อช่วยผ่อนคลายความเครียด
เบี่ยงเบนความสนใจในห้องรอตรวจ
พกสมาร์ทโฟนหรือแท็บเล็ต พร้อมกับหูฟังไปด้วยขณะอยู่ในห้องรอตรวจ ดนตรี เกม หนังสือ หรือนิตยสาร สามารถช่วยคลายความวิตกกังวลก่อนการตรวจสแกนได้
หายใจเข้าลึกๆ
ในระหว่างที่รอการเริ่มสแกน ลองใช้เทคนิคการผ่อนคลาย เช่น การหายใจเข้าลึกๆ ดังนี้
1. ในระหว่างที่นั่งหรือยืน ให้วางมือข้างหนึ่งไว้บนท้อง
2. หายใจเข้าผ่านจมูกในขณะที่ค่อยๆ พองท้องออก
3. หายใจออกช้าๆ ผ่านริมฝีปากแคบๆ ค่อยๆ ดันท้องเข้าด้านในและขึ้นด้านบนเพื่อช่วยให้ปอดโล่ง
4. ทำซ้ำ
คิดบวก
ลองจินตนาการถึงสถานที่ที่น่ารื่นรมย์ ความคิดที่เงียบสงบ และความรู้สึกต่างๆ ที่อาจช่วยเบี่ยงเบนความสนใจจากการตรวจสแกน
เมื่อท่านเสร็จสิ้นการตรวจมะเร็ง ท่านอาจยังรู้สึกไม่ผ่อนคลาย ปฏิบัติตามคำแนะนำด้านล่างนี้ในขณะที่รอผลการตรวจ และเมื่อท่านนำผลการตรวจกลับบ้าน
ใช้เวลากับคนที่ท่านรัก
นี่เป็นช่วงเวลาที่ดีที่จะอยู่กับคนในครอบครัวและเพื่อนๆ ซึ่งสามารถใช้เป็นวิธีในการบรรเทาความเครียดได้ ตัวอย่างเช่น ขอให้ใครสักคนพาไปเดินเล่นนอกบ้าน หรือดูภาพยนตร์สนุกๆ
พาเพื่อนหรือสมาชิกในครอบครัวไปฟังผลการตรวจด้วย
หากมีใครสักคนสามารถมากับท่านได้ พวกเขาสามารถให้ความช่วยเหลือ ช่วยจดรายละเอียด และเตือนท่านในเรื่องต่างๆ ที่ท่านต้องการพูดคุยกับทีมดูแลสุขภาพ
เล่าความวิตกกังวลของท่านให้แพทย์ฟัง
หากท่านมีคำถามใดๆ ให้สอบถามกับแพทย์ของท่านโดยทันที ผลการตรวจของท่านอาจมีรายละเอียดหลายอย่างที่ต้องทำความเข้าใจให้ครบถ้วน ซึ่งท่านอาจจดบันทึกเพื่อแบ่งปันข้อมูลนี้กับเพื่อนๆ หรือสมาชิกในครอบครัวที่ ไม่สามารถไปฟังผลการตรวจมะเร็งกับท่านได้
References:
Accessed January 10, 2024.
MRI scan. https://www.nhs.uk/conditions/mri-scan/. Accessed January 10, 2024.
CT scan.
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/ct-scan/about/pac-20393675#:~:text=CT%20scanner,-A%20CT%20scan&text=A%20computerized%20tomography%20scan%2C%20also,soft%20tissues%20inside%20the%20body. Accessed January 10, 2024.
เครื่องเพ็ท/ซีที (PET/CT).
http://radiology.md.chula.ac.th/nuclearmedicine/?page_id=18. Accessed January 10, 2024.
Computed Tomography (CT) Scans and Cancer.
https://www.cancer.gov/about-cancer/diagnosis-staging/ct-scans-fact-sheet. Accessed January 10, 2024.
บทความอื่นๆ
TH-KEY-01131 10/2023
ความร่วมมือ
